–देवी सुबेदी जि.सी.
किताबी ज्ञानको भरमा भविष्य खोज्ने परम्परागत शिक्षा पद्धतिमा आज नयाँ विमर्श उठिरहेको छ—शिक्षा अब रोजगारी र जीवन सीपसँग जोडिनुपर्छ। यही सोचका साथ म्याग्दी जिल्लाको बेनी नगरपालिकाले सुरु गरेको कार्यक्रम “हामी सक्छौं, हामी गर्छौं” अहिले सामुदायिक विद्यालय रूपान्तरणको बलियो उदाहरण बनेको छ।
विद्यालयमा पढ्ने मात्र होइन, व्यावसायिक सीप सिकेर आत्मनिर्भर बन्न सकिने मार्ग देखाउने यो अभियानले विद्यार्थी, अभिभावक, शिक्षकदेखि नीति निर्मातासम्मको ध्यान खिचेको छ।
“विद्यार्थीहरू कपाल काट्छन्, वायरिङ गर्छन्, च्याउ फलाउँछन्, ट्र्याक्टर मर्मत गर्छन्”—यो सुन्दा कुनै प्राविधिक संस्था लाग्न सक्छ। तर होइन, यो त सामुदायिक विद्यालयको नयाँ अनुहार हो।
बेनी नगरपालिकाले २०७९/८० सालमा १० वटा विद्यालयबाट सुरु गरेको यो कार्यक्रम २०८१/८२ मा १६ वटै माध्यमिक विद्यालयमा विस्तार भइसकेको छ। प्रत्येक विद्यालयलाई १ लाख रुपैयाँ बराबरको सहयोग प्राप्त भएको छ।
बेनी सामुदायिक मावि: कपाल काट्ने (ब्याबरिङ) तालिम
दीपक मावि पात्लेखेत: च्याउ खेती
प्रकाश मावि: हाउस वायारिङ
जनकल्याण मावि पुलाचौर: बाँसका सामग्री निर्माण
नेप्तेचौर मावि: ब्याबरिङ
भिरमुनी मावि: हाते ट्र्याक्टर मर्मत
तातोपानी मावि: हाउस वायारिङ
जामुनाखर्क मावि: ब्युटी पार्लर
सिंगा मावि: हाउस वायारिङ
भकिम्ली मावि: अकबरे खुर्सानी तथा तरकारी उत्पादन
कालिपुल मावि: प्लम्बिङ
तोरीपानी मावि: सर्भे क्याम्प
एक विद्यार्थीले भनिन्, “अब हामी सानो-मोटो काम आफैँ गर्न सक्छौं।” शिक्षकहरू भन्छन्, “कक्षा अब थप जीवन्त छ, विद्यार्थी उत्साहित छन्, शिक्षा अब किताबमा सीमित छैन।“
बेनी सामुदायिक माविका प्रअ दीपक श्रेष्ठ भन्छन्, “कम्पोज र टाइप मात्र हैन, बालकले अब सर्ट सर्किट ठीक गर्न सक्छन्।“
बालमन्दिर माविका प्रअ सुरेन्द्र केसी को भनाइमा, “विद्यालय र समुदायको सम्बन्ध बलियो भएको छ।“
दीपक मावि पात्लेखेतका प्रअ विष्णु ढुंगाना का अनुसार, “तालिमको असर विद्यालयको वातावरणमै देखिएको छ।“
✅ रोजगारी सिर्जना
✅ स्थानीय अर्थतन्त्रमा योगदान
✅ युवा पलायनमा कमी
✅ शिक्षाको गुणस्तरीकरण
यति मात्र होइन, सामुदायिक विद्यालयहरूमा विद्यार्थी नाम दर्ता दर बढेको, विद्यालयमा आकर्षण बढेको र स्थानीय जनप्रतिनिधिहरूले थप कार्यक्रम विस्तारका लागि चासो देखाएको पाइन्छ।
कसरी कुशल प्रशिक्षक ल्याउने? उपकरण कहाँबाट? सीप निरन्तर अभ्यास कसरी गराउने? यस्ता चुनौतीहरूको जवाफमा बेनी नगरपालिकाले स्थानीय प्रशिक्षक विकास, साझेदारी विस्तार र फलोअप कार्यक्रम को रणनीति बनाएको छ।
नगरपालिकाले आगामी वर्षहरूमा तालिमलाई उद्यमशीलता सँग जोड्ने, बजार पहुँच बनाउने र स्थानीय सीपको ब्रान्डिङ गर्ने योजना बनाएको छ।
बेनी नगरपालिकाको “हामी सक्छौं, हामी गर्छौं” कार्यक्रमले सामुदायिक विद्यालयमा केवल शिक्षाको मात्र होइन, जीवन परिवर्तनको अभियान सुरु गरेको छ।
अझै धेरै नगरपालिकाहरूले यही बाटो समाते, भने नेपालको सामुदायिक विद्यालय प्रणाली मात्र होइन, समग्र समाज नै स्वरोजगार, आत्मनिर्भर र उत्पादक बन्ने निश्चित देखिन्छ।
