म्याग्दी, साउन-१५, म्याग्दीको बेनी नगरपालिका–२, हाडेभिरमा बिरामी भएर मरेको भैसी काट्दै गरेको अवस्थामा रंगेहात फेला पारी कारवाहीको प्रक्रिया अगाडी बढाइएको छ । ग्रामिण क्षेत्रमा रहेका कृषकको गोठबाट सिकिस्त बिरामी अवस्थामै ल्याइएको भैसी बधस्थल बाहिरै काट्दै गरेको अवस्थामा सर्वसाधारणले दिएको सूचनाको आधारमा सुरेश दर्जी सहितको टोलीलाई रंगेहात समातिएको बेनी नगरपालिका पशु शाखाले जनाएको छ । भेटेरिनरी अस्पताल तथा पशु सेवा विज्ञ केन्द्रका प्रमुख डा. भरत रेग्मी, बेनी नगरपालिका पशु शाखाका चिकित्सक चिन्तामणी शर्मा, नेपाल प्रहरी र नगरप्रहरी सहितको टोलीले अनुगमनको क्रममा खरिद गरी ल्याउँदै गरेको अवस्थामा बधस्थल बाहिर नै मरेपछि हतारमा काट्दै गरेको अवस्थामा फेला पारेको बेनी नगर पशु शाखाका चिकित्सक शर्माले बताउनुभयो ।‘बिरामी भैसी ल्याउँदै गर्दा बधस्थल बाहिर नै मरेपछि साँझपख काट्दै गरेको अवस्थामा फेला पायौं, कानुनी कारवाहीका लागि जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा पठाइएको छ’ पशु चिकित्सक शर्माले भन्नुभयो ।
पशु बिक्रेता र खरिद गर्ने दुबैले बिरामी अवस्थामा बिक्री गरेको र ल्याउँदै गर्दा बधस्थल नजिकै मरेको स्वीकार गरेको बेनी नगरपालिका पशु शाखाका चिकित्सक चिन्तामणी शर्माको भनाई छ । मासु ब्यवसायी दर्जीलाई खाद्य ऐन अनुसार कारवाहीका लागि सिफारिस गरिएको छ । मरेको भैसी नजिकै खाल्टो खनेर बिर्सजन गरिएको थियो । नगरपालिकाकै सक्रियतामा बनाइएको बधस्थलबाट बेनीबजार तथा आसपासका क्षेत्रमा राँगा र भैसी मासुको खपत धेरै हुन्छ । पशु बधशाला र मासु जाँच ऐन ०५५ तथा नियमावली ०५६ मा पशु काट्नुअघि र काटेपछि मासु जाँच्नुपर्छ प्रावधान भएपनि म्याग्दीमा जनशक्तीको अभाव भन्दै मासु ब्यवसायीले राँगा र भैसी बिना परीक्षण काट्ने गरेका छन् । बधशालामा राँगाको तुलनामा भैसी धेरै काट्ने गरिएपनि प्रभावकारी अनुगमन हुने गरेको छ । पछिल्लो समय दुग्धपालक कृषकको संख्या बढेसँगै थारा भैसी सस्तो मुल्यमा कटाउने गरेपनि ब्यवसायीले राँगाकै सहर भैसीको मासुको मुल्य लिने गरेका छन् । बेनीको बधस्थलको अवस्था सधै लथालिंग छ । मासु र फोहोर सँगसँगै राखेको, हडीहरूमा किरा परेको, मासु काट्ने स्थान अत्यधिक फोहोर हुने गरेको छ ।
पशु बधशाला र मासु जाँच ऐन ०५५ तथा नियमावली ०५६ मा पशु काट्नुअघि र काटेपछि मासु जाँच्नुपर्छ प्रावधान भएपनि बेनी नगरपालिका र भेटेरिनरी अस्पताल तथा पशु सेवा विज्ञ केन्द्रमा तोकिएको दरबन्दी नहुदाँ बधस्थलमा ल्याइएका पशुलाई निरोगी पहिचान नगरी बधशालामा काटेर सिधै बेच्ने ठाउँमा लैजाने गरिन्छ । पशु चिकित्सकको दरबन्दी नहुदाँ र नगरपालिकाले समेत ब्यवस्थापन गर्न नसक्दा वध गर्नुअघि पशु रोगी, निरोगी हेर्न गरिएको छैन् ।
पशु प्राविधिकका अनु्सार सदरमुकाम बेनीमा जिल्ला बाहिरबाट आउनेको ठाउँ–ठाउँमा परीक्षण हुने भएपनि जिल्लाभित्रका ग्रामिण क्षेत्रबाट रातारात ल्याएर बध गर्ने गरिएको छ।कम्तिमा सवारीसाधन वा पदैलमार्गबाट बधस्थलमा ल्याइएको पशुचौपायालाई २४ घण्टासम्म विश्राम,दानापानी र तौल लिएर स्वास्थ्य परिक्षण गर्नुपर्छ । बधस्थलमा नगरपालिका तथा पशु विज्ञ केन्द्रका प्राविधिकको नजर नै पुग्दैन् ।
बेनीको बधस्थल आसपासका क्षेत्रमा दुर्गन्ध अत्याधिक छ । बधस्थल नजिकै खच्चड समेत राख्ने गरिन्छ। मासु काट्ने आसपासका क्षेत्रमा खच्चडको समेत गोठले समेत थप संक्रमणको जोखिम बढाएको छ भने बधशालामा राँगा तथा भैसी काटेपछि निस्कने हाड, छाला, लादी आदिको व्यवस्थापन नहुँदा मंगलाघाट तथा आसपासका क्षेत्रका बस्ने बासिन्दासम्म दुर्गन्ध पुग्ने गरेको छ ।
काटिएको पशुको स्वास्थ्य, काट्ने ठाउँ,मासु काटिसकेपछि भण्डार लगायतमा कमजोरी भएपनि बधशालामा काट्ने ठाउँमा भने पानीले पखाल्ने गरिएको छ । बधशालाको अवलोकनको क्रममा त्यहाँ एउटा राँगो र बाँकी अधिकांस थारा भैसी रहेकाले सस्तोमा भैसी ल्याएर महँगोमा बिक्री गर्ने गरेको पाइएको छ ।
म्याग्दीको ग्रामिण क्षेत्रमा दुग्धपालक कृषकको संख्या ह्वात्तै बढेपछि दुध नदिने धारा भैसीलाई मासुको लाािग बिक्री गर्ने गरेकाले बधस्थलमा भैसीको संख्या धेरै हुने गरेको छ । ग्रामिण क्षेत्रबाट मासुका लागि थारा भैंसीसमेत व्यापारीहरूले किन्न थालेपछि किसानहरूले भैंसी नै पाल्न छोडेका छन्।
’तै चुप मै चुप’ किन ?
बधस्थल नजिकै तीन गोठमा बधका लागि ल्याइएको भैंसी छ। बधस्थल नजिकै खच्चडका लागि समेत संरचना छ। बधशालामा राँगा तथा भैसी काटेपछि निस्कने हाड, छाला, लादी आदिले दुर्गन्ध फैलिएको छ । आम उपभोक्ताहरुलाई स्वच्छ र सफा मासु खुवाउनका लागि सुरक्षित स्थानमा लगेर वध गर्न सुरु गरेको प्रचारप्रसार गरिएपनि उक्त ठाउँ उपभोक्ताको स्वास्थ्यका लागि प्रतिकूल रहेको पाइएको अवस्थामा सरोकारवाला निकाय समेत ’तै चुप मै चुप’ को अवस्थामा छन् ।
बधस्थल अति फोहोर रहेको हुँदा यसले उपभोक्ताको स्वास्थ्यमा प्रतिकूल प्रभाव पर्ने देखिएको हो। बधशालामा भुइँ र भित्ता सजिलै सफा गर्न मिल्ने गरी मार्बल वा टायल राखिएको छैन, बध गरेपछि रगत छरपष्ट देखिन्छ । फोहोर पानी निकास सिधै म्याग्दी नदीमा जान्छ, पानी शुद्धीकरण नगरेको, मार हान्ने औजार व्यवस्थाप,बधयोग्य भए÷नभएको परीक्षण नगरेको र भैंसीराँगा बध गरेपछि आएका फोहोरलाई उचित व्यवस्थापन नगरिएको देखिन्छ । मापदण्डभित्र रहेर सञ्चालन गर्न अहिलेसम्म दिइएको निर्देशन पालनै भएको छैन् ।
